Die Evaluationsstudie ELIKASA wird von Prof. Dr. Christine Czinglar geleitet und von April 2020 bis August 2023 durch das Bundesministerium für Bildung und Forschung (BMBF) finanziert. Im Projekt werden die Lernfortschritte im Deutschen als Zweitsprache von erwachsenen Teilnehmenden in kontrastiv angelegten Alphabetisierungskursen des KASA-Projekts untersucht, wobei der Fokus auf den basalen Lese- und Schreibkompetenzen im Deutschen liegt. Da der kontrastive Ansatz und damit ein mehrsprachiger Zugang im Zentrum des KASA-Projekts steht, werden auch die literalen Kompetenzen der Kursteilnehmenden in den Erstsprachen Arabisch, Persisch und Türkisch untersucht. Die Kurse sind mehrsprachig und kontrastiv konzipiert, d.h. die Kurse sind homogen nach den Erstsprachen (L1) der Kursteilnehmenden zusammengestellt und beziehen die L1 systematisch in den Deutschunterricht mit ein.
Zur Messung von Lernfortschritten von erwachsenen DaZ-Lernenden im Alphabereich stehen bisher nur wenige geeignete Instrumente zur Verfügung. Die Entwicklung und Erprobung von Testinstrumenten für diese vulnerable Lernergruppe, die auch kleinschrittige Erfolge aufzeichnen können, stellt daher einen Schwerpunkt der Studie dar. So wird z.B. ein eigener rezeptiver Wortschatztest für diese Zielgruppe entwickelt. Das Projekt greift einen zentralen Forschungsbedarf in der zweitsprachlichen Alphabetisierung im deutschsprachigen Raum auf und trägt dazu bei, den Zweitsprach- und Zweitschrifterwerb von erwachsenen Migrant*innen insbesondere auf den unteren Kompetenzstufen besser zu modellieren. Als wichtiger Einflussfaktor auf den Erwerb schriftbezogener Kompetenzen im Deutschen werden auch literale Vorerfahrungen der Lernenden in den Erstsprachen Arabisch, Persisch und Türkisch einbezogen. Andere individuelle Einflussfaktoren, wie der Input im Deutschen und die Sprachlernbiografie, werden über Interviews erhoben und fließen in die Interpretation ein. Neben den quantitativen Teilstudien zu den Lernfortschritten und den Erstsprachen zeichnet eine qualitative Teilstudie Veränderungen in der individuellen Literacy-Praxis und der literalen Handlungsfähigkeit von einzelnen Kursteilnehmenden auf.
ما هي مجالات بحث اليكازا (ELIKASA)؟
ترأس الأستاذة الدكتورة كريستينه تشينجلار مشروع الدراسة التقييمية اليكازا (ELIKASA) الممتد من أبريل ۲۰۲۰ إلى أغسطس ۲۰۲۳ بتمويل من من قبل الوزارة الفيدرالية للتعليم والبحث (BMBF). وفي هذا المشروع يتم بحث التطور التعليمي لطلاب مشاركين في دورات لمحو أميتهم وتعلم اللغة الألمانية كلغة ثانية بمشروع كازا (KASA) ويتم أيضًا بحث الكفاءات اللغوية للطلاب المشاركين فيما يخص لغاتهم الأم وهي العربية والفارسية والتركية. ففي دورات مشروع كازا (KASA) يتم الاعتماد على اللغة الأم ومقارنتها باللغة الألمانية والتركيز على مهارات القراءة والكتابة الأساسية في اللغة الألمانية وفقا لنهج المقارنة باللغة الأم ونهج تعدد اللغات كطريقة تدريس لمحو أمية الطلاب المشاركين بالدورات وتعلم اللغة الألمانية كلغة ثانية.
يبحث مشروع اليكازا (ELIKASA) اكتساب المتعلمين البالغين للغة الألمانية كلغة ثانية (DaZ) في دورات محو الأمية بمشروع كازا (KASA). وقد تم تصميم دورات محو الأمية بمشروع كازا (KASA) وفقا لنهج المقارنة باللغة الأم ونهج تعدد اللغات كطريقة تدريس لمحو أمية الطلاب المشاركين بالدورات وتعلم اللغة الألمانية كلغة ثانية، أي يتم تنظيم الدورات وفقًا للغة الأم للمشاركين في الدورة وتضمين اللغة اﻷم بشكل منهجي في دروس اللغة الألمانية. واللغات الأم للطلاب المشاركين بالدورات هي اللغة العربية أو الفارسية أو التركية. ومن ثم يكمن الهدف الرئيسي لمشروع اليكازا (ELIKASA) في بحث مدى التطور التعليمي بشكل منهجي للمشاركين في دورات محو الأمية بمشروع كازا (KASA) في مجالات مفردات اللغة والقراءة والكتابة وذلك وفق خطوات بحثية صغيرة وبالتالي يتم تقييم النهج متعدد اللغات والمقارن بمشروع كازا (KASA).
ولا يتوفر حاليًا سوى عدد قليل من الأدوات المناسبة لقياس مدى التطور التعليمي للمتعلمين البالغين للغة الألمانية كلغة ثانية (DaZ) في دورات محو الأمية. ولذلك يمثل تطوير واختبار أدوات مناسبة لقياس مدى التطور التعليمي للمتعلمين البالغين للغة الألمانية كلغة ثانية (DaZ) في دورات محو الأمية محور الدراسة الرئيسي لمشروع اليكازا (ELIKASA) حتى مع افتراضية تسجيل نجاحات وتطور تعليمي طفيف لفئة الدراسة البحثية. فعلى سبيل المثال سيتم إنشاء اختبار منفصل لهذه المجموعة لقياس مدى اكتسابهم للمفردات اللغوية. وهكذا يأخذ المشروع على عاتقه الحاجة البحثية الملحة في مجال محو الأمية للمهاجرين البالغين في البلدان الناطقة بالألمانية ويساعد على تحسين نموذج تعلم المهارات الأساسية في اللغة الثانية وتعلم الكتابة. وسيتم تضمين الخبرات اللغوية السابقة والمكتسبة للمتعلمين في لغاتهم الأولى العربية والفارسية والتركية كعامل مهم ومؤثر على اكتسابهم لمهارات القراءة والكتابة باللغة الألمانية. كما سيتم بحث العوامل المؤثرة الفردية الأخرى ، مثل ما يتم استماعه أو قراءته باللغة الألمانية يوميا وسيرة تعلم اللغة الذاتية لكل طالب، وذلك عبر مقابلات شخصية يتم تحليلها وا دراجها ضمن العوامل المؤثرة على اكتساب مهارات القراءة والكتابة وتعلم اللغة الألمانية. وبالإضافة إلى الدراسات الفرعية الكمية القائمة على بحث مدى التطور التعليمي وبحث مستوى اللغات الأولى للطلاب المشاركين في دورات لمحو أميتهم وتعلم اللغة الألمانية كلغة ثانية بمشروع كازا (KASA)، ستسجل دراسة فرعية نوعية التغييرات في الممارسات السلوكية لبعض من الطلاب.
The ELIKASA Project aims to evaluate the project KASA which is financed by the German Federal Ministry of Education and Research (BMBF). KASA organizes literacy courses for adult second language learners of German, which differ from regular literacy courses in their multilingual and contrastive course concept for three important first languages: Arabic, Farsi/Dari and Turkish. The main goal of the project ELIKASA is to assess the progress of low literate adults learning German as a second language with respect to their basic reading and writing skills and their vocabulary and to evaluate the multilingual and contrastive approach of KASA.
Due to the lack of suitable instruments for measuring the literacy development of this vulnerable learner group, an additional objective of ELIKASA is to design, pilot and apply adequate instruments which can monitor small steps in the developmental acquisition of low literate adults. Thus, ELIKASA meets a demand for research and contributes to a better understanding and modelling of adult second language and literacy acquisition at lower proficiency levels in German. Literal experiences of the learners in their first languages Arabic, Farsi/Dari or Turkish will be assessed as an important factor for the reading and writing development in German. Other individual factors, e.g. the input in German and the language learning biography, will be assessed in interviews and will be included in the interpretation. Alongside the quantitative studies regarding literacy development in German and first language literacy, a qualitative study will record changes in the individual literacy practices and the empowerment of singular learners.
الیکازا (ELIKASA) چی چیزی را مورد بررسی قرار میدهد؟
پروژه تحقیقی الیکازا (ELIKASA) توسط پروفیسور دکتور کریستینه چینگلر (Christine Czinglar) رهبری شده و از آپریل سال(۲۰۲۰) الی آگست سال (۲۰۲۳) توسط وزارت آموزش و پژوهش فدرال (BMBF) تمویل مالی میگردد. در این پروژه، پیشرفتهای یادگیری زبان آلمانی منحیث زبان دوم توسط زبان آموزان در صنفهای سواد آموزی مقایسوی پروژهی کازا (KASA) بررسی گردیده که تمرکز آن روی مهارتهای خواندن و نوشتن در زبان آلمانی میباشد. از آنجاییکه رویکرد آموزش مقایسوی و دسترسی به چند زبانی در اولویت پروژه کازا (KASA) قرار دارد، بنابرین مهارتهای باسوادی (خواندن و نوشتن) زبان آموزان در زبان اول آنها مانند زبان عربی، زبان فارسی دری، زبان ترکی، هم مورد ارزیابی قرار میگیرند.
پروژه الیکازا (ELIKASA) فراگیری زبان آلمانی منحیث زبان دوم (DaZ) توسط زبان آموزان بزرگسال را در صنفهای سواد آموزی پروژه کازا (KASA) مورد ارزیابی قرار میدهد. کورسهای مذکور بطور چند زبانی و مقایسوی طراحی گردیده اند؛ یعنی اینکه این صنفها بر اساس زبان اول زبان آموزان به شکل همگون تشکیل شده و زبانهای عربی، فارسی دری و ترکی را هم در درس زبان آلمانی شامل می شوند. هدف این است که پیشرفت یادگیری زبان آموزان در بخشهای واژگان (ذخیره لغات)، خواندن و نوشتن در گامهای کوچک و به صورت مدون ثبت شده و از طریق آن رویکرد چند زبانی و شیوهی آموزش مقایسوی پروژه کازا (KASA) مورد ارزیابی قرار گیرد.
تا کنون ابزارهای مناسب برای سنجش پیشرفت یادگیری زبان آلمانی توسط زبان آموزان بزرگسال در کورسهای زبان آلمانی منحیث زبان دوم (DaZ)، بخصوص در بخش کورسهای سواد آموزی (Alphabereich)، بطور خیلی ناچیز در دسترس قرار دارد. از اینرو تدوین و آزمایش ابزارهای سنجشی برای آن عده از گروه زبان آموزانیکه میتوانند موفقیتهای بطی و کوچکتری از خود نشان دهند، هم یک بخش عمدهی این پژوهش را تشکیل میدهد. به همین منظور برای گروه مورد نظر یک تست واژگان (ذخیره لغات) طرح و تدوین می گردد.
این پروژه سعی برین دارد تا نیازمندیهای تحقیقی مرتبط با باسواد سازی در زبان دوم، بخصوص در کشورهای آلمانی زبان را دریابد تا از این طریق با مدل سازی بهتر برای یادگیری زبان دوم و نوشتار آن توسط مهاجران بزرگسال، به ویژه آنها را در سطح مهارتهای ابتدایی کمک نماید. تجربههای قبلی سواد آموزی زبان آموزان در زبان اول آنها مانند زبان عربی، فارسی دری و ترکی به عنوان عاملی تأثیر گذار روی یادگیری مهارتهای نوشتاری در زبان آلمانی هم شامل این پژوهش و بررسی میباشد. سایر عوامل تأثیر گذار فردی دیگر مانند دادههای دریافتی در زبان آلمانی و گذشته یادگیری زبان از طریق مصاحبه جمعآوری گردیده، تجزیه و تحلیل میشوند. در کنار بخش تحقیقات کمی راجع به پیشرفتهای یادگیری و زبانهای اول، تحقیقات کیفی همچنان تغییرات در دانش عملی فردی و تواناییهای سواد کاربردی تک تک از زبان آموزان را ثبت و برجسته میسازد.
ELIKASA neyi araştırmaktadır?
Prof. Dr. Christine Czinglar tarafından yürütülen ELIKASA Değerlendirme Çalışması Nisan 2020’den Ağustos 2023’e kadar Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı tarafından finanse edilecektir.
ELIKASA Projesi; Almanya’da yaşayan ve okuma yazma bilmeyen yetişkin göçmenlerin katıldığı okuma yazma kurslarını ve bu kurslardaki almanca dil eğitimini ele almaktadır. ELIKASA Alman devletinin sunmuş olduğu “Arapça/Farsça/Türkçe ve Almanca Çift Dil” KASA kurslarına katılan bireylerin anadildeki eğitiminin ikinci dil üzerindeki etkilerini gözlemleyerek iki dil arasındaki etkileşimleri araştırmaktadır. Proje KASA çift dilli kurslarındaki katılımcıların Almanca temel okuma ve yazma becerilerine odaklanarak ikinci dil Almanca öğrenimi incelemektedir. Bu kurslar çok dilli tasarlanmış olup, kursiyerlerin anadillerine göre homojen bir şekilde oluşturulmaktadır. Kurslardaki almanca derslerine sistematik olarak Arapça, Farsça ya da Türkçe dahil edilmektedir.
Projenin hedefi; adım adım ve sistematik bir şekilde kursiyerlerin kelime dağarcığı, okuma ve yazma alanlarındaki ilerlemelerini kaydetmek, böylelikle KASA projesinin çok dilli ve karşıt yaklaşımını değerlendirmektir. Bugüne kadar ikinci dil olarak Almanca öğrenen yetişkin göçmenlerin öğrenme aşamalarını ölçmek ve değerlendirmek için çok az sayıda uygun materyal hizmete sunulmuştur. Proje, Almanca konuşulan ülkelerde ikinci dil olarak Almanca öğretiminde önemli bir araştırma ihtiyacını ele alıyor ve özellikle daha düşük yeterlilik seviyelerinde olan yetişkin göçmenler tarafından ikinci dillerin ve ikinci dil ediniminin daha iyi biçimlendirilmesinde yardımcı oluyor.
Almanca okuma yazma becerilerinin geliştirilmesini etkileyen önemli bir faktör olarak, kurs katılımcılarının anadillerindeki okuma yazma deneyimleri de göz önünde bulundurulacaktır.Katılımcıların dil öğrenme biyografisi gibi diğer bireysel faktörler ve buna dayalı veriler röpörtaj yöntemiyle toplanıp değerlendirilecektir. Üç yıl boyunca Almanya’nın farklı şehirlerinde alan araştırması calismalari gerçekleştirilecektir.
ELIKASA kursiyerlerin öğrenme aşamaları ve anadilleri ile ilgili nicel alt çalışmaların yanı sıra, nitel bir alt çalışma olarak da bireysel okuma yazma becerilerindeki değişimleri ve her bir kursiyerin fiili yeterliliklerini kaydetmeyi hedeflemektedir.
Das Projekt Kontrastive Alphabetisierung im Situationsansatz (KASA) von der Gesellschaft für Interkulturelles Zusammenleben (GIZ) wird vom Bundesministerium für Bildung und Forschung (BMBF) gefördert. Das KASA-Projekt führt 42 Alphabetisierungskurse mit je 6-12 Teilnehmer*innen in acht Bundesländern (u.a. Bayern, Baden-Württemberg, Berlin, Hessen, Niedersachsen, NRW) durch. Die Kurse haben eine Laufzeit von 24 Monaten und finden zwei Mal wöchentlich mit jeweils drei Unterrichtsstunden statt, sind also als Zusatzangebote für intensivere Sprachfördermaßnahmen gedacht bzw. bieten die Möglichkeit Lerner*innen zu erreichen, die von regulären Sprachkursen nicht oder nicht ausreichend erreicht werden.
Die methodische Vorgangsweise ist mehrsprachig und kontrastiv, d.h. dass drei der häufigsten Herkunftssprachen für erwachsene Deutschlernende mit Alphabetisierungsbedarf im Moment (Arabisch, Persisch, Türkisch) in den Unterricht auf mehreren Ebenen einbezogen werden. Die Herangehensweise beruht auch auf dem Situationsansatz, d.h. die vermittelten Inhalte sind für die Lernenden lebensweltlich relevant und die Kurse finden in ihrem sozialen Umfeld statt (z.B. in einer Moschee, Kirche oder Migrantenorganisation). Die Lehrkräfte sind bilingual und stammen vorwiegend aus den Partnerinstitutionen, an denen die Alphabetisierungskurse stattfinden.
Das Forschungsdesign sieht zwei quantitative und eine qualitative Teilstudie vor: In ELIKASA-1 werden rund 100 Teilnehmende zu drei Zeitpunkten innerhalb eines Jahres anhand von kleinschrittigen und erfolgsorientierten Aufgaben hinsichtlich ihrer literalen Kompetenzen beobachtet und getestet. In ELIKASA-2 werden die Proband*innen einmalig in ihrer jeweiligen Erstsprache getestet, um ein vollständiges Bild ihrer literalen Kompetenzen zu erhalten. Zur Kontrolle der verschiedenen Einflussfaktoren werden Hintergrundinterviews geführt. Die qualitative Studie ELIKASA-3 gibt Aufschluss über die alltäglichen literalen Praktiken und die Erweiterung der Handlungsfähigkeit einzelner Proband*innen. Die aufeinander abgestimmten Teilstudien ermöglichen eine Triangulation der Daten und vielfältige Synergieeffekte bei der Datenerhebung und -interpretation.
Die Pilotierung und Datenerhebung musste aufgrund der Covid-19-Pandemie auf 2021 verschoben werden.
Dr. Alexis Feldmeier García, Westfälische Wilhelms-Universität Münster
Prof. Dr. Natalia Gagarina, Leibniz-Zentrum Allgemeine Sprachwissenschaft ZAS, Humboldt-Universität zu Berlin
Prof. Dr. Ulrich Mehlem, Goethe-Universität Frankfurt am Main
Prof. Dr. Martin Neef, Technische Universität Braunschweig
Prof. Dr. Karen Schramm, Universität Wien
Prof. Dr. Christoph Schröder, Universität Potsdam
Prof. Dr. Clemens Seyfried, Private Pädagogische Hochschule der Diözese Linz
Dr. Katrin Wisniewski, Universität Leipzig
KASA-Beiratassitzung Online-Vortrag von Prof. Dr. Christine Czinglar (08.12.2020)
Pandemiebedingte Herausforderungen für die Datenerhebung in ELIKASA
AlphaDaZ Winterthur Online-Tagungsworksop von Zeynep Arslan (05.09.2020)
Handlungskompetenzen in Alphabetisierungs- und niederschwelligen A1- Kursen
Workshop-Titel: Kontrastive Alphabetisierung von arabisch- und türkischsprachigen Migrant*innen
KASA-Beiratassitzung Online-Vortrag von Prof. Dr. Christine Czinglar (09.06.2020)
Entwicklung literaler Kompetenzen durch kontrastive Alphabetisierung im Situationsansatz - ELIKASA
ZHAW Winterthur-Tagung Online-Vortrag von Prof. Dr. Christine Czinglar, Yulia Edeleva und Zeynep Arslan (25.-26.03.2021) Methodological Challenges in Assessing Basic Literacy Skills of Adult Second Language Learners in L2 German and in their L1
FaDaF-48. Jahrestagung (PH Freiburg/ Uni Kassel) Online-Vortrag von Gina Do Manh und Yulia Edeleva (04.06.2021) Assessment literaler Kompetenzen in Alphabetisierungskursen
